5
VILTU BYRJA MEÐ MÉR?
VILTU BYRJA MEÐ MÉR?
Hún var ári á undan mér í Verzló en við kynntumst ekkert þar og vissum varla hvort af öðru. Eftir Verzló fór ég í stjórnmálafræði í Háskóla Íslands. Hún hafði árið áður byrjað í mannfræði (sem höfðaði ekkert til hennar) en skipt yfir í stjórnmálafræði og var því nokkurn veginn samferða mér þar.
Hvort sem það var nú slæmri mætingu af minni hálfu að kenna eða bara einhverri hendingu þá tók ég ennþá ekkert eftir henni í stjórnmálafræðinni fyrr en sú krísa kom upp fyrir vorprófin 1995 að okkur Gísla Martein, vin minn frá því í Verzló, sárvantaði glósur til að eiga möguleika á einhverju öðru en falli. Gísli kunni ráð við því enda deyr hann sjaldan ráðalaus. Bekkjarsystir hans úr Verzló var þekkt fyrir óvenjulega glæsilegar glósur. Hann samdi um afnot af þeim og við fórum saman heim til hennar þar sem hún bjó hjá foreldrum sínum í einni af Sólheimablokkunum.
Við tókum lyftuna upp á sjöttu hæð. Gísli bankaði og Engilbjört kom til dyra. Ég varð undireins heillaður af henni þar sem ég stóð í dyragættinni, þögull fylgihnöttur glósubeiðandans, og fylgdist með henni taka brosandi á móti okkur í gráa lærdóms-jogginggallanum sínum og taka til glósupakkann handa okkur félögunum. Hún var brosmild og með innilegan, dillandi og smitandi hlátur.
Hún var fallegasta kona sem ég hafði séð og sú bjartasta. Hún stóð svo sannarlega undir nafni. Það gerði hana ekki árennilega fyrir ungan mann sem var aðeins hálffullur af sjálfstrausti á móti jafnstórum skammti af minnimáttarkennd. Sjálfstraustið naut sín á ýmsum sviðum en alls ekki í samskiptum við kvenkynið. Lái mér hver sem vill sem hefur séð fermingarmyndina! Renglulegum vextinum hefði kannski mátt bjarga fyrir horn með næmum sans fyrir klæðnaði en honum var ekki til að dreifa. Viðmiðin á unglingsárunum heima í Miðfirði voru fatadeildin í Kaupfélagi Vestur-Húnvetninga. Fjögur ár í félagsskap stílíseraðra Verzlunarskólanema höfðu ekki skilað miklum framförum. Með öðrum orðum: Það var ansi langsótt að ég ætti þarna einhvern séns eða hefði mig hreinlega í að reyna.
Í næstu minningu, sem hefur ábyggilega bara verið fáeinum dögum síðar í þessari sömu prófatörn, sitjum við þó saman síðla kvölds, eða kannski nætur, við barborðið á Kofa Tómasar frænda skömmu fyrir lokun. Kofinn var helsti partýstaður okkar hóps á þessum tíma – Verzlinga og Vökufólks – stofnaður akkúrat ári fyrr, í maí 1994, af sameiginlegum vini okkar, Degi Sigurðssyni og Lárusi bróður hans. Dagur hafði verið bekkjarbróðir minn í Verzló og skólabróðir Engilbjartar í Langholtsskóla. Ég var raunar beðinn um hugmynd að nafni á staðinn og stakk upp á Dagskrá. Sá fimmaurabrandari varð sem betur fer ekki fyrir valinu! Þarna var djammað alveg óskaplega; hvílíkur fjöldi sem komst inn á þennan pínulitla stað. Ég man eftir að hafa dansað þarna uppi á borðum þegar Herbert Guðmundsson mætti og tók sína stærstu smelli.
Við vorum bara rétt að byrja að kynnast þetta maíkvöld þegar við sátum saman við barborðið á Kofanum undir lok kvöldsins og spjölluðum saman. Að öllum líkindum vorum við að fagna próflokum í stjórnmálafræðinni með góðum hópi. Ég man eftir okkur tveimur við barborðið þegar búið var að slökkva á tónlistinni og fararsnið komið á mannskapinn. Ég man að það var eitthvað spennandi í loftinu á milli okkar og gott ef fætur okkar snertust ekki ögn meira en fyrir tilviljun.
Í dag, aldarfjórðungi síðar, eru innréttingarnar á Kofanum ennþá þær sömu. Barborðið er þarna og líka veggurinn sem er málaður eins og bókahilla. Alveg eins og 1995. Hefði ég völd til þess myndi ég friðlýsa innréttingarnar á Kofanum. Ég sest stöku sinnum þarna inn til að rifja upp stemninguna frá þessum árum; stuðið, mannþröngina, dansinn uppi á borðum sem virðist svo fjarstæðukenndur þegar maður situr þarna í dag á rólegum eftirmiðdegi – og auðvitað þessa viðkvæmu stund okkar Engilbjartar við barborðið.
Ætli það hafi ekki einmitt verið þetta kvöld sem við enduðum í fyrsta sinn heima hjá mér í kjallaraíbúðinni á Álfhólsvegi í Kópavogi og spjölluðum alla nóttina. Guð má vita um hvað við ræddum en ég komst alla vega að þeirri niðurstöðu fyrir mitt leyti að Engilbjört væri ekki bara falleg heldur værum við á sömu bylgjulengd. Inga vinkona hennar sótti hana daginn eftir og segist ennþá muna svipinn á henni þegar hún settist í bílinn.
Skömmu eftir próflok skildi leiðir því ég fór norður í heimahagana á Melstað í Miðfirði og byrjaði sumarstarf í upplýsingamiðstöð ferðamanna í Staðarskála. Frekar en að hætta á að samband okkar myndi fjara út yfir sumarið ákvað ég að láta til skarar skríða og sendi henni kasettu með lögum sem fólu í sér einhver viðeigandi skilaboð, ásamt bréfi. Ég hélt að bréfið væri týnt en mér til furðu og mikillar ánægju kom það upp úr kassa við tiltekt fyrir skömmu. Kasettan er líklega týnd en einhvern tímann þarf ég að útvega mér segulbandstæki og athuga hvort ein af þeim fáu spólum sem til eru í geymslunni séu kannski þessi heilagi gralur. Eina lagið sem ég er viss um að var á spólunni, fremst í röðinni, var „Viltu byrja með mér?“ af Þremur blóðdropum með Megasi. Ekki mundi ég fyrr en ég gróf bréfið upp að ég hefði skrifað það úr munni Megasar (og ekki skil ég hvers vegna ég bað hana um að ýta á stopp-takkann) en í því er vitnað í lagið „Sehnsucht nach der Sensucht“ af Þremur blóðdropum, sem mætti þýða sem „Þrá eftir þrá“ eða „Söknuður eftir söknuði“, auk tilvísunar í titil lagsins „Gefinn fyrir drama“ af þessari sömu plötu.
Sæl vertu
Einn ágætur félagi minn er farinn að sakna þess að fá þig í heimsókn. Ég ákvað því að gera honum greiða og senda þér þessa spólu. Settu hana í tækið, ýttu á stopp-takkann og hlustaðu.
Hann sagði reyndar að þú værir svona Verzló-dama sem værir ekki gefin fyrir drama, en ég held að hann sé bara steiktur. Þú hefur þá bara húmor fyrir þessu.
Ef þetta ber einhvern árangur, hringdu þá í hann á laugardaginn í síma 95-12955.
Það sem ég held er að ...
Hann langar en hann veit þó ekki
hver hún var eða hvort hún er,
en þetta sem hann hélt sig allavega hafa, það vissi á gott.
Hann gat sagt „Við vorum elskendur fyrir sjö þúsund árum,“
en hann var aldrei gæddur hugviti af slíku tagi.
Þegar hún birtist þessa örstund þá var öll slægð honum fjarri.
Hann vissi ekkert um reglurnar en það virtist allt í lagi.
Hann hugsar ekki þannig enda þekkir hann lítið til
því hann veit ekki hvort hún veit að honum var ekki sama.
Megas
Og hún hringdi. Ég man fiðringinn þegar ég var kallaður í símann heima á Melstað og settist inn á skrifstofu hjá pabba til að svara. Það varð úr að hún kom í heimsókn norður að minnsta kosti einu sinni þetta sumar. Hún tók rútuna og ég man eftir að hafa tekið á móti henni í Staðarskála.
Næsta haust má segja að við höfum byrjað að búa saman, ekki alveg fullorðins en svona næstum því; fyrst í skamman tíma á Bræðraborgarstíg á meðan þær Hildur vinkona hennar leigðu þar ennþá saman, en síðan sitt á hvað í tveimur kjallaraíbúðum. Önnur var í blokk foreldra hennar í Sólheimum, hin var íbúð foreldra minna við Álfhólsveg í Kópavogi þar sem ég hafði búið fyrstu sex ár ævinnar og svo aftur frá og með þriðja ári í Verzló, þegar ég flutti þar inn með Pétri yngri bróður mínum sem var þá að hefja nám í MR. Engilbjört flutti inn til okkar bræðra og fljótlega settumst við alveg þar að og sögðum skilið við kjallaraíbúðina í Sólheimunum. Sambúð okkar þriggja var góð og skemmtileg þrátt fyrir óreiðuna hjá okkur bræðrum, frestunaráráttu okkar gagnvart uppvaski og fullkominn skort á eðlilegri tilfinningu fyrir þrifum. Þau Pétur náðu strax vel saman og áttu mjög gott samband alla tíð upp frá því.
Seinna ræddum við Engilbjört hvaða dag við hefðum byrjað saman, til að við gætum haldið upp á það í framtíðinni. Við ákváðum að réttast væri að miða við miðjan maí. Héldum vafalaust óformlega upp á daginn fyrstu árin en svo tók auðvitað brúðkaupsdagurinn við og hinn fjaraði út. Ég var búinn að gleyma dagsetningunni þegar ég hóf þessi skrif, eins og svo mörgu öðru, en í gömlum bréfum finn ég til allrar hamingju staðfestingu á því að dagurinn okkar var 18. maí. Ég er ekki viss um hvað réð því vali en langlíklegast er að við höfum miðað við próflokapartýið sem endaði heima hjá mér í næturlöngu spjalli þar sem bylgjulengdirnar reyndust stemma.
Hún var svo sterk og jarðbundin, ódramatísk og yfirveguð en um leið lífsglöð og hláturmild. Klettur sem studdi alla í kringum sig og kætti þá um leið. Lét sér fátt fyrir brjósti brenna í ótal áskorunum lífsins. Í sambandi okkar gengum við hvort um sig fyrir eigin vélarafli en skiptumst á að vera brimbrjótar. Líklega var Engilbjört þó oftar brimbrjóturinn. Hún virtist fara létt með að sinna samtímis barnauppeldi, vinnu og námi. Ávann sér þrjár háskólagráður, eina í stjórnmálafræði og tvær í viðskiptafræði, meðfram heimilishaldi, vinnu og börnum. Í ferilskrá í tengslum við starfsumsókn, sem ég fann nýlega á tölvunni okkar, skrifaði hún: „Fjölskyldan og námið hefur skipað stærstan sess í mínu daglega lífi og um leið hefur það verið minn helsti forgangur í lífinu.“ Á sama tíma hélt hún uppi miklu sambandi við vini sína.
Sjálfur kunni ég ekki á þvottavélina. Og sofnaði eitt sinn heima í stofu eftir vinnu þegar ég átti að sækja Guðna eldri son okkar til dagmömmunnar, sem neyddist til að fara með hann heim til sín í dagslok áður en ég vaknaði loks með tuttugu ósvöruð símtöl. Saumaklúbbur Engilbjartar gerði lengi grín að viðbrögðum mínum þegar Guðni komst í klósettburstann og byrjaði að kjamsa á honum. Engilbjört hljóp til í ofboði en ég sagði hinn rólegasti: „Hva, er þetta nokkuð notað?“ Því miður er þessi sena ekki langt frá því að lýsa innsýn minni í heimilisverkin. Ég var ekki alveg ónýtur en gerði aðallega það sem hún bað mig um.
Við höfðum ekki úr miklu að spila fyrstu árin. Brugguðum til dæmis sjálf léttvínið í brúðkaupsveisluna, sem mér fannst nokkurn veginn boðlegt þá en var ábyggilega ódrekkandi sull. Gott ef einhverjir fengu ekki í magann af því. Þurftum að taka lán fyrir veislunni þrátt fyrir heimabruggið og vorum lengi að borga blessað „brúðkaupslánið“. En aldrei örlaði á ósætti hjá Engilbjörtu með þetta hlutskipti, þó að hún hefði getað fengið hvaða mann sem væri ef efnisleg gæði hefðu verið henni mikið kappsmál. Ég samdi til hennar lag og texta og þóttist nokkuð góður.
Samband okkar í upphafi naut ábyggilega góðs af því að fyrstu árin vorum við töluvert mikið við flugfreyjustörf í Jeddah í Sádi-Arabíu, í svokölluðu pílagrímaflugi fyrir flugfélagið Atlanta. Þetta var áhyggjulaust líf, vel borguð vinna og bauð upp á mörg ævintýri í exótískum borgum á borð við Kaíró og Kuala Lumpur. Þarna söfnuðum við ótal góðum minningum og líka fyrir útborgun í íbúð, áður en hefðbundin lífsbaráttan tók við.
Styrkur Engilbjartar virtist botnlaus. Þó að hún ræddi stöku sinnum eitt og annað vesen sem var að trufla hana í vinnu eða einkalífi – eins og ég gerði við hana – var það aldrei neitt sem virtist nálægt því að buga hana. Hún hafði iðulega næsta skref á hreinu og steig það óhikað. Það kom mér því nokkuð á óvart þegar hún nefndi löngu síðar í minningargrein um Svanhildi móður sína að sér hefði stundum þótt lífið bjóða upp á helst til margar áskoranir. Mér finnst fara vel á því að birta greinina hér í heild sinni því að hún lýsir Engilbjörtu á margan hátt vel.
Og hún hringdi. Ég man fiðringinn þegar ég var kallaður í símann heima á Melstað og settist inn á skrifstofu hjá pabba til að svara. Það varð úr að hún kom í heimsókn norður að minnsta kosti einu sinni þetta sumar. Hún tók rútuna og ég man eftir að hafa tekið á móti henni í Staðarskála.
Næsta haust má segja að við höfum byrjað að búa saman, ekki alveg fullorðins en svona næstum því; fyrst í skamman tíma á Bræðraborgarstíg á meðan þær Hildur vinkona hennar leigðu þar ennþá saman, en síðan sitt á hvað í tveimur kjallaraíbúðum. Önnur var í blokk foreldra hennar í Sólheimum, hin var íbúð foreldra minna við Álfhólsveg í Kópavogi þar sem ég hafði búið fyrstu sex ár ævinnar og svo aftur frá og með þriðja ári í Verzló, þegar ég flutti þar inn með Pétri yngri bróður mínum sem var þá að hefja nám í MR. Engilbjört flutti inn til okkar bræðra og fljótlega settumst við alveg þar að og sögðum skilið við kjallaraíbúðina í Sólheimunum. Sambúð okkar þriggja var góð og skemmtileg þrátt fyrir óreiðuna hjá okkur bræðrum, frestunaráráttu okkar gagnvart uppvaski og fullkominn skort á eðlilegri tilfinningu fyrir þrifum. Þau Pétur náðu strax vel saman og áttu mjög gott samband alla tíð upp frá því.
Seinna ræddum við Engilbjört hvaða dag við hefðum byrjað saman, til að við gætum haldið upp á það í framtíðinni. Við ákváðum að réttast væri að miða við miðjan maí. Héldum vafalaust óformlega upp á daginn fyrstu árin en svo tók auðvitað brúðkaupsdagurinn við og hinn fjaraði út. Ég var búinn að gleyma dagsetningunni þegar ég hóf þessi skrif, eins og svo mörgu öðru, en í gömlum bréfum finn ég til allrar hamingju staðfestingu á því að dagurinn okkar var 18. maí. Ég er ekki viss um hvað réð því vali en langlíklegast er að við höfum miðað við próflokapartýið sem endaði heima hjá mér í næturlöngu spjalli þar sem bylgjulengdirnar reyndust stemma.
Hún var svo sterk og jarðbundin, ódramatísk og yfirveguð en um leið lífsglöð og hláturmild. Klettur sem studdi alla í kringum sig og kætti þá um leið. Lét sér fátt fyrir brjósti brenna í ótal áskorunum lífsins. Í sambandi okkar gengum við hvort um sig fyrir eigin vélarafli en skiptumst á að vera brimbrjótar. Líklega var Engilbjört þó oftar brimbrjóturinn. Hún virtist fara létt með að sinna samtímis barnauppeldi, vinnu og námi. Ávann sér þrjár háskólagráður, eina í stjórnmálafræði og tvær í viðskiptafræði, meðfram heimilishaldi, vinnu og börnum. Í ferilskrá í tengslum við starfsumsókn, sem ég fann nýlega á tölvunni okkar, skrifaði hún: „Fjölskyldan og námið hefur skipað stærstan sess í mínu daglega lífi og um leið hefur það verið minn helsti forgangur í lífinu.“ Á sama tíma hélt hún uppi miklu sambandi við vini sína.
Sjálfur kunni ég ekki á þvottavélina. Og sofnaði eitt sinn heima í stofu eftir vinnu þegar ég átti að sækja Guðna eldri son okkar til dagmömmunnar, sem neyddist til að fara með hann heim til sín í dagslok áður en ég vaknaði loks með tuttugu ósvöruð símtöl. Saumaklúbbur Engilbjartar gerði lengi grín að viðbrögðum mínum þegar Guðni komst í klósettburstann og byrjaði að kjamsa á honum. Engilbjört hljóp til í ofboði en ég sagði hinn rólegasti: „Hva, er þetta nokkuð notað?“ Því miður er þessi sena ekki langt frá því að lýsa innsýn minni í heimilisverkin. Ég var ekki alveg ónýtur en gerði aðallega það sem hún bað mig um.
Við höfðum ekki úr miklu að spila fyrstu árin. Brugguðum til dæmis sjálf léttvínið í brúðkaupsveisluna, sem mér fannst nokkurn veginn boðlegt þá en var ábyggilega ódrekkandi sull. Gott ef einhverjir fengu ekki í magann af því. Þurftum að taka lán fyrir veislunni þrátt fyrir heimabruggið og vorum lengi að borga blessað „brúðkaupslánið“. En aldrei örlaði á ósætti hjá Engilbjörtu með þetta hlutskipti, þó að hún hefði getað fengið hvaða mann sem væri ef efnisleg gæði hefðu verið henni mikið kappsmál. Ég samdi til hennar lag og texta og þóttist nokkuð góður.
Samband okkar í upphafi naut ábyggilega góðs af því að fyrstu árin vorum við töluvert mikið við flugfreyjustörf í Jeddah í Sádi-Arabíu, í svokölluðu pílagrímaflugi fyrir flugfélagið Atlanta. Þetta var áhyggjulaust líf, vel borguð vinna og bauð upp á mörg ævintýri í exótískum borgum á borð við Kaíró og Kuala Lumpur. Þarna söfnuðum við ótal góðum minningum og líka fyrir útborgun í íbúð, áður en hefðbundin lífsbaráttan tók við.
Styrkur Engilbjartar virtist botnlaus. Þó að hún ræddi stöku sinnum eitt og annað vesen sem var að trufla hana í vinnu eða einkalífi – eins og ég gerði við hana – var það aldrei neitt sem virtist nálægt því að buga hana. Hún hafði iðulega næsta skref á hreinu og steig það óhikað. Það kom mér því nokkuð á óvart þegar hún nefndi löngu síðar í minningargrein um Svanhildi móður sína að sér hefði stundum þótt lífið bjóða upp á helst til margar áskoranir. Mér finnst fara vel á því að birta greinina hér í heild sinni því að hún lýsir Engilbjörtu á margan hátt vel.
Elsku mamma, ég trúi varla að þú sért farin. Þetta er allt svo óraunverulegt. Mig langar að segja þér svo margt og þakka þér fyrir svo margt.
Takk fyrir að gera barnæsku mína svona ánægjulega. Uppeldi þitt á mér einkenndist af hlýju, festu og endalausu trausti til mín. Ekki mikið um boð og bönn heldur allt mátulega frjálslegt þar sem minn persónuleiki og mitt sjálfstæði fékk að njóta sín. Öll mín uppvaxtarár var alltaf svo gott að koma heim og langt fram eftir aldri leið mér hvergi betur en hjá ykkur pabba. Þú varst alltaf mjög ákveðin en samt svo hlý og umhyggjusöm. Það var oft gert grín að því í fjölskyldunni að ég sem langyngsta barnið fengi nú að gera ýmislegt sem hin systkinin komust ekki upp með sem börn. Ég man eftir að hafa margoft legið hálfsofandi við fætur þér þegar þú varst í símanum á kvöldin eða kúrandi hjá þér við sjónvarpið því ekki kom til greina hjá mér að fara upp að sofa á undan þér. Ég gleymi því aldrei hvernig það var að koma upp í hlýtt rúmið þitt á nóttunni, sem ég gerði langt fram eftir aldri og var aldrei vísað frá. Gleymi ekki kvöldmatartímanum sem var alltaf svo notaleg og skemmtileg stund með fjölskyldunni. Útilegunum, þar sem þú tókst alltaf svo rosalega mikið með að við komumst varla fyrir í bílnum. Bíltúrunum, þar sem ég stóð í miðjunni og talaði stanslaust og þú með handlegginn fyrir framan mig til öryggis. Öllum stundunum sem við sátum og töluðum um allt milli himins og jarðar. Áhuga þínum á öllu sem ég gerði. Jólunum, sem voru alltaf fullkomin hjá þér. Ég gæti talið upp endalaust af góðum minningum en allar einkennast þær af þinni nærveru og hvað mér leið alltaf vel þegar þú varst hjá mér og ég hjá þér. Þú og pabbi gerðuð mig að þeirri manneskju sem ég er í dag og ég vona að ég hafi lært af þér að vera eins góð mamma strákanna minna og þú varst mér.
Takk fyrir alla hjálpina í gegnum mína löngu skólagöngu og að hafa svona endalausa trú á mér í þeim efnum. Takk fyrir alla umhyggjuna fyrir ömmustrákunum þínum og alla pössunina, ég hefði aldrei getað þetta allt án þín. Þú og pabbi hafið alltaf verið til staðar fyrir mig og mína fjölskyldu þegar mikið hefur verið að gera og oft hjálpað okkur á ómetanlegan hátt.
Mamma, þú varst miðdepill fjölskyldunnar og því hefur nú myndast stórt skarð hjá okkur. Missir okkar allra er mikill en mestur er hann hjá pabba. Þið voruð eitt en nú er búið að skilja ykkur að. Ég held að þú hafir barist svona lengi fyrir hann og hans miklu trú á að þér myndi batna. En ekki hafa áhyggjur, við systkinin hugsum um hann fyrir þig. Ég vildi óska að allt væri eins og það var áður en þú veiktist. En um leið man ég einmitt eftir því þegar ég var einu sinni að kvarta við þig um að um leið og maður kemst yfir eitt vandamálið þá tekur eitthvað annað við og þú sagðir: „Engilbjört, þetta er lífið. Það þýðir ekkert að velta sér upp úr því, maður verður bara að takast á við það sem upp kemur. Það er einmitt lífið.“
Elsku mamma, ég á eftir að sakna þín alla tíð.
Þín dóttir, Engilbjört