15
DAGAR 6-11
DAGAR 6-11
Þegar við feðgar mættum á spítalann morguninn eftir hættulegu aðgerðina báðu hjúkrunarfræðingarnir okkur um að stilla okkur upp við sjúkrarúmið fyrir myndatöku. Þetta kom dálítið flatt upp á mig. Mér fannst á mörkunum að þetta væri viðeigandi. En þarna á spítalanum er rekin sú góða stefna að haldin er dagbók um gjörgæsluvistina til að afhenda sjúklingum eftir að þeir vakna. Reynslan sýnir nefnilega að þeir upplifa oft depurð og óöryggi yfir því að hafa legið þar sofandi dögum saman án þess að hafa hugmynd um hvað fór fram á meðan. Hjúkrunarfræðingarnir skrifa reglulega í dagbókina stutt bréf til sjúklingsins þar sem hann er ávarpaður beint. Aðstandendur eru hvattir til að skrifa í hana líka. Fáeinar myndir eru teknar og látnar fylgja með. Þetta er frábær nálgun að mínu mati. Og dagbókin og myndirnar eru sannarlega dýrgripir í dag.
Þrátt fyrir þennan góða tilgang fannst mér dálítið vandræðalegt að stilla mér þarna upp fyrir myndatöku. Ég vissi eiginlega ekkert hvernig ég ætti að vera og reyndi að vera hvorki glaður né dapur á svipinn. Þetta er síðasta fjölskyldumyndin sem til er af okkur fjórum. Mér þykir mjög vænt um hana þó að hún kalli fram erfiðar tilfinningar.
Brjóstholinu var ekki lokað eftir aðgerðina. Ég fékk ólíkar skýringar á því. Í eitt skipti var mér sagt að það væri vegna blæðinga – og þær urðu vissulega viðvarandi áskorun – en oftar var nefnd sú skýring að líkaminn væri of þrútinn af mikilli vökvasöfnun, sem fór ekki á milli mála þó að Engilbjört liti vel út. Orsök hennar skilst mér að hafi verið nýrnabilunin þó að vafalaust sé málið flóknara. Ég nefni þetta einkum vegna þess að ekki var hægt að vekja Engilbjörtu með brjóstholið opið. Eitt af aðalverkefnum næstu daga var því að ná vökvanum niður til að hægt yrði að loka brjóstholinu og vekja hana úr dáinu. Biðin eftir því varð miklu lengri en mig óraði fyrir.
Dramatík fyrstu daganna, þar sem vægari inngripum var beitt með of litlum árangri þar til trompinu var loks spilað út með stóru aðgerðinni, var nú að mestu að baki. Hún vék fyrir því sem mætti næstum því kalla rútínu. Ástand Engilbjartar var mun stöðugra.
Eftir hina óvæntu myndatöku, í lok þessarar fyrstu heimsóknar okkar þriggja saman, skrifaði ég stutt skilaboð til Engilbjartar í dagbókina sem við skrifuðum allir undir.
Staðan er mun betri núna! Hjartavélin var tengd við hjartað í gær og það hefur framkallað langþráðan stöðugleika. Loksins rétt skref! Við höfðum miklar áhyggjur í gær en líður betur núna. Ætlum á náttúruminjasafn og svo að borða :) Gangi þér vel á meðan!
Við hittum engan lækni í heimsóknum okkar þennan dag en hjúkrunarfræðingur sagði okkur að nú væri verið að skoða hjartaígræðslu af meiri alvöru en áður. Ég upplýsti hópinn um þessa stöðu mála og lét fylgja mynd af okkur feðgum á náttúruminjasafninu.
Varnarsigrar gærdagsins, sem ganga aðallega út á aukinn stöðugleika, halda enn og því er gott hljóð í fólki.
Eftir heimsóknina ákváðum við að rölta á náttúruminjasafnið hér skammt frá. Þar rákumst við meðal annars á þennan forláta fíl, sem er ekki heimasmíðaður heldur raunverulega uppstoppaður. Hann mun hafa verið fílhraustur þangað til hann var skotinn.
Núna sitjum við á indverskum veitingastað og hlökkum til að nærast. Hann heitir Elephant þannig að það er mikið fílaþema hjá okkur í dag!
Það væsir ekki um okkur hér og við höfum alla þá hjálp og stuðning sem við þurfum.
Frasinn „kjære nordiske venner“ hefur öðlast nýja vídd í mínum huga. Það er ótrúlega dýrmætt að við Íslendingar skulum mega detta hér inn í hörkumeðferð á gjörgæslu með engum fyrirvara, meira að segja sótt með flugvél gestgjafanna eins og Engilbjört var. Hversu margir í heiminum myndu ekki vilja eiga kost á þessu?
Læknarnir hér hrósa reyndar líka Landspítalanum fyrir að hafa gert allt hárrétt. En hér eru tæki til að gera enn meira og við erum nú þegar að njóta góðs af því.
Nú er verið að skoða hjartaígræðslu af meiri alvöru en áður. Hvers vegna vitum við svo sem ekki fyrr en við heyrum í lækni. En ég leyfi mér að líta svo á að það sé jákvætt að hún sé talin nógu sterk og stabíl til að geta mögulega orðið kandídat í það.
Starfsfólkið hérna er ekkert smá vinsamlegt, þó að læknarnir séu alvörugefnir. Þau eru meira að segja búin að græja miða fyrir okkur í Universeum-vísindasafnið, sem mér skilst að sé algjörlega frábært.
Og þau eru búin að vera að spila Coldplay fyrir hana þarna inni á gjörgæslunni, bæði í gærkvöldi og í dag. Þegar ég nefndi „Viva La Vida“ í gær tókst mér sem betur fer að kæfa þann misskilning í fæðingu að ég væri að biðja um „La Vida Loca“! Ég er ekki viss um að það sé heilsusamlegt að hafa það lag á repeat og lít svo á að þarna hafi stórslysi verið afstýrt.
Okkur líður annars vel, vanhagar ekki um neitt, og við finnum fyrir ykkar hlýhug.
Næsta dag hittum við lækni sem við höfðum ekki hitt áður og ræddum lengi við hann. Hann hafði mikinn áhuga á forsögu málsins, gollurhúsbólgunni tveimur árum fyrr og hvort Engilbjört hefði haft einhverja aðra sjúkdóma. Hann sagði að mögulega yrði hægt að loka brjóstholinu eftir fjóra daga; upp úr því yrði hægt að vekja hana ef allt gengi vel.
Eitt af því sem ég þurfti að velta fyrir mér var hversu lengi strákarnir yrðu hjá mér þarna úti. Aðalatriðið í mínum huga var að þeir yrðu á staðnum þegar mamma þeirra vaknaði; síðan væri hægt að sjá til með framhaldið. Ég var ánægður að heyra að mögulega væru bara fjórir dagar í þetta.
Ferming Kára Freys stóð fyrir dyrum 6. apríl, eftir rúmar þrjár vikur. Fyrir veisluna hafði ég dundað við að safna ýmsum smellnum athugasemdum frá honum sem ég hafði deilt á Facebook á sínum tíma og höfðu því varðveist þar. Ég lét eina slíka fylgja í stöðuuppfærslu dagsins til hópsins með framangreindum upplýsingum um mögulega vakningu eftir nokkra daga.
„Mamma, hvað verður Jesús gamall næst?“
„Tvö þúsund og tíu ára.“
„Rólegur Jesús!“
PS. Það er ekkert víst að það verði neinn status í kvöld ef staðan er bara óbreytt. Þið lofið að vera róleg yfir því :) Eins og Jesús!
Við feðgar komum okkur upp þeirri rútínu að heimsækja Engilbjörtu tvisvar á dag. Þess á milli gengum við um borgina, hvíldum okkur, horfðum á enska boltann og Meistaradeildina, fórum meira að segja einu sinni í bíó. Eins og nefnt var hér að framan var starfsfólk gjörgæslunnar svo vinsamlegt að útvega okkur frímiða á vísindasafnið í borginni sem við þáðum að sjálfsögðu. Allt til að dreifa huganum.
Guðni skrifaði skilaboð til mömmu sinnar í dagbókina á gjörgæslunni.
Á leiðinni hingað var ég frekar rólegur yfir þessu öllu. Ég var á því að þetta væri eins og síðast og myndi léttilega ganga yfir. Það var þó erfitt að heyra um kvöldið að þú værir í eins slæmu ástandi og þú varst/ert í.
En það er verið að gera allt fyrir þig og þó að útlitið sé svart á köflum er alltaf von um að það stytti upp. Það er allavega það sem þú kenndir mér og þess vegna treysti ég á það!
Ég vona/hlakka til að tala við þig þegar þú vaknar.
Þinn kæri,
– Guðni
Guðni deildi því síðan með okkur Kára að sér hefði í fyrstu þótt skrýtið að við sætum á veitingastað á meðan mamma lægi veik á spítala. Núna skildi hann hins vegar að hún svæfi bara og að betra væri fyrir okkur að safna kröftum til að vera tilbúnir að vera lengur hjá henni þegar hún vaknaði, fremur en að sitja allan daginn á gjörgæslunni núna. Mér fannst gott hjá honum að nefna þessar hugsanir sínar við okkur Kára.
Óumbeðið verkefni kom síðan í fangið á mér þegar ég áttaði mig á því að frestur til að skila skattframtali rynni út á miðnætti! Ég spurði Skattinn hvort ég fengi ekki aukafrest með hliðsjón af aðstæðum en fékk neitun um hæl. „Þið getið alltaf sótt um leiðréttingu seinna.“ Engilbjört hafði alltaf séð um skattframtalið og ég kunni ekkert á þetta en beit á jaxlinn og reyndi að klóra mig fram úr því. Óneitanlega hefði ég getað hugsað mér skemmtilegri verkefni til að fást við.
Ástand Engilbjartar breyttist lítið dag frá degi. Nýrnavélin sá um að minnka vökvasöfnunina en það gekk löturhægt. Þessir dagar voru í raun bið eftir því að vélin ynni sitt verk með hraða snigilsins. Af og til þurfti Engilbjört að fara af gjörgæslunni yfir á skurðstofu þar sem hlúð var að brjóstholinu, það hreinsað, vökvi fjarlægður, upphaflegu slöngurnar teknar burt; það var alltaf eitthvað. Skæðastar og erfiðastar viðfangs voru ítrekaðar blæðingar. Blóðþynnandi lyf voru notuð til að minnka hættu á blóðtappa. Læknarnir höfðu hvað mestar áhyggjur af því að blóð myndi storkna í kyrru hjartanu; kekkir þar gætu síðan borist út um líkamann og valdið ómældum skaða. Þynningarlyfin voru því algjörlega nauðsynleg en gerðu að verkum að erfitt var að stöðva blæðingar ef þær á annað borð hófust, sem var alloft. Rétt jafnvægi í blóðþynningu var eitt af því sem var greinilega stöðugt til endurskoðunar, en auðvitað þekki ég ekki nema brot af öllu því sem læknarnir voru að fást við.
Eftir því sem dagarnir liðu töldu læknarnir minni og minni líkur á að hjarta Engilbjartar jafnaði sig. Hjartaígræðsla varð því æ líklegri niðurstaða, eða öllu heldur markmið, því að fyrst þurfti að ná þokkalegri heilsu og styrk að öðru leyti sem var ekki sjálfgefið. Fyrsta hjartaígræðslan í Svíþjóð var gerð á þessu sjúkrahúsi og á einum af löngum göngum gjörgæslunnar hangir landakort með ótal teiknibólum sem sýna hvaðan allir hjartaþegar sjúkrahússins komu. Nokkrar teiknibólur eru á Íslandi og ég velti því fyrir mér þegar ég gekk þar framhjá hvort Engilbjört fengi kannski bráðum sinn stað á kortinu.
Í einu af samtölum mínum við læknana kom síðan óvænt í ljós að jafnvel þótt byrjað yrði að vekja Engilbjörtu fljótlega yrði hún marga daga að vakna. Afar ólíklegt væri að hún yrði með fullri meðvitund fyrr en í fyrsta lagi eftir viku, jafnvel þótt ferlið hæfist fljótlega. Ég hafði engan veginn gert mér grein fyrir þessu. Ég hélt að hún myndi komast til meðvitundar tiltölulega fljótt, kannski daginn eftir, rétt eins og ég sjálfur eftir hjáveituaðgerðina. Í þokkabót sagði læknirinn að til greina kæmi að gera nokkuð viðamikla aðgerð til að breyta tengingunum við hjartað. Skipta bráðabirgðaslöngum út fyrir langtímaslöngur. Hún yrði í nokkra daga að jafna sig á þeirri aðgerð og því myndi þetta fresta öllu ferlinu um nokkra daga í viðbót, ef af yrði. Þessar nýju upplýsingar breyttu öllu um áætlanir mínar með strákana.
Þetta var á föstudegi. Við Kári vorum búnir að vera úti í viku og Guðni í fimm daga. Ég hafði talið að drengirnir næðu að heilsa upp á mömmu sína með því að vera hjá mér í viku í viðbót. Núna blasti hins vegar við að hún yrði sofandi alla þá viku og mögulega enn lengur. Í vikunni þar á eftir yrði fjarvera þeirra úr skóla farin að nálgast þrjár vikur. Í því ljósi hallaðist ég að því að skynsamlegra væri að þeir færu heim, sinntu skólanum, og kæmu svo aftur út þegar Engilbjört yrði vöknuð. Ég ræddi við vini og fjölskyldu um hvort þau gætu skiptst á að vera hjá strákunum heima hjá okkur. Allir voru boðnir og búnir að hjálpa. Það varð úr að þeir færu til Íslands tveimur dögum síðar. Jafnframt ákváðum við að fresta fermingu Kára um óákveðinn tíma enda borin von að Engilbjört yrði fær um að taka þátt í henni eftir þrjár vikur.
Ef ég hefði getað séð fram í tímann hefði ég vitað að biðin eftir að Engilbjört vaknaði varð enn lengri en útlit var fyrir á þessum tímapunkti. Hálfum mánuði seinna var hún aðeins byrjuð að rumska en ekki ennþá hægt að segja með vissu að hún skynjaði umhverfi sitt. Því má segja að niðurstaðan um að senda drengina heim hafi verið rétt. Þó vildi ég óska að ég hefði tekið aðra ákvörðun – en til þess hefði ég þurft að geta séð enn lengra fram í tímann.
Á heimleið úr einni gönguferðinni um borgina fóru Guðni og Kári eitthvað að gantast hvor í öðrum og þá rann allt í einu upp fyrir mér ljós. Ég uppgötvaði að ég var að sjá samband þeirra tveggja betur en ég hafði gert í mjög langan tíma, jafnvel í mörg ár. Þeir voru núna nítján og tæplega fjórtán ára. Samband þeirra hefur alltaf verið gott, en ekkert nánara en tæplega sex ára aldursmunur leyfir. Heima voru þeir oftast hvor í sínu lagi; inni í herberginu sínu, í skólanum eða úti með vinum sínum. Við vorum ekki oft saman öll fjögur frá morgni til kvölds. Guðni var orðinn unglingur og löngu hættur að fara með okkur í sumarfrí. Síðasta sumarfrí okkar fjögurra var 2015. Þá var Guðni fimmtán ára og Kári nýorðinn tíu. Annar unglingur, hinn barn. Núna voru þeir allt í einu orðnir tveir unglingar og ég var í fyrsta sinn að sjá almennilega hvernig þeir virkuðu saman sem slíkir – ekki við kvöldmatarborðið eða í stuttan tíma heldur allan daginn, dag eftir dag. Það gladdi mig ósegjanlega hve vel þeir náðu saman. Þeir hlógu að bröndurum hvor annars. Þeir voru á sömu bylgjulengd. Þeir náðu ekki bara vel saman; þeir voru óðum að nálgast það að verða jafningjar. Þessi óvænta uppgötvun gladdi mig mjög.
Daginn áður en drengirnir fóru heim til Íslands kom Guðmunda frænka Engilbjartar í heimsókn til okkar ásamt ungum syni sínum. Guðmunda býr í Noregi og er hjúkrunarfræðingur á gjörgæslu í Osló. Þær Engilbjört voru á svipuðum aldri og mjög nánar. Það var stutt fyrir hana að fara þannig að hún ákvað að koma. Fleiri höfðu raunar boðist til að koma út til mín en ég svaraði að þess þyrfti ekki mín vegna; ég þyrfti frekar aðstoð eftir að Engilbjört vaknaði þó að allir væru auðvitað velkomnir hvenær sem væri.
Skömmu áður en við tókum á móti Guðmundu var hringt í mig af spítalanum. Ákveðið hafði verið að koma fyrir langtímatengingum við hjartað, eins og nefnt hafði verið við mig daginn áður, og fjarlægja í leiðinni storknað blóð í hjartanu sem mætti alls ekki fara á flakk um æðakerfið og mynda blóðtappa. Læknirinn varaði mig við því að aðgerðin yrði mjög tímafrek og stæði líklega fram á kvöld en minntist þó ekkert á neina lífshættu í þetta skipti.
Við drápum tímann með Guðmundu í miðbænum. Eftir kvöldmat töldum við óhætt að fara á spítalann og vorum komin þangað um sjöleytið. Þar var okkur hins vegar sagt að enn væru um þrír tímar eftir af aðgerðinni. Við röltum því yfir á gistiheimilið okkar og nýttum okkur heimilislegu setustofuna þar. Um klukkan hálftíu hringdi ég á spítalann og var sagt að enn væri töluvert eftir; þau myndu hringja í mig þegar aðgerðin kláraðist. Guðmunda ákvað þá að bíða frétta á farfuglaheimilinu sínu. Eftir miðnætti hafði ég enn ekki fengið símtal og var orðinn mjög órólegur. Mér fannst líka afleitt að strákarnir væru að fara í flug heim til Íslands snemma morguninn eftir án þess að hafa náð að kveðja mömmu sína. Um eittleytið um nóttina hringdi ég aftur á spítalann og þá var aðgerðin nýbúin og hafði gengið vel. Ég lét Guðmundu vita, sem og þá fáu heima á Íslandi sem vissu af aðgerðinni.
Morguninn eftir vöknuðum við feðgar klukkan sex, drifum okkur í stutta heimsókn til Engilbjartar til að strákarnir gætu kvatt hana fyrir heimferðina og tókum svo leigubíl út á flugvöll.
Það var ofsalega erfitt að horfa á eftir drengjunum okkar á flugvellinum. Ofan á allt annað hafði ég áhyggjur af því að þeir myndu lenda í vandræðum með tenginguna í Stokkhólmi því að ekki var hægt að tékka þá inn alla leið, hvorki þá sjálfa né töskurnar þeirra; mér fannst ég vera að senda þá út í óvissuna. Ég kvaddi þá við öryggishlið en áður en þeir fóru upp rúllustigann hinum megin við hliðið hóaði ég í þá, lét þá snúa sér við og tók af þeim mynd. Mig langaði næstum að blása ferðina af. Auðvitað hefði ég gert það á stundinni hefði ég vitað að ef þeir færu heim sæju þeir mömmu sína ekki aftur.